Իրավունք 4րդ գլուխ Ազգաին ժողով

Ըստ Հոդված 88-ի՝

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովը Հայաստանի բարձրագույն օրենսդիր և ներկայացուցչական մարմինն է։ Այն վերահսկողություն է իրականացնում գործադիր իշխանության նկատմամբ, ընդունում է պետական բյուջեն և իրականացնում է Սահմանադրությամբ սահմանված այլ գործառույթներ: Ազգային ժողովի լիազորությունները սահմանվում են Սահմանադրությամբ և այն գործում է իր կանոնակարգին համապատասխան:

Կառանձնացնեմ կետերից մի քանիսը՝

Հոդված 91.

Ազգային ժողովի հերթական ընտրությունը

1. Ազգային ժողովի հերթական ընտրությունն անցկացվում է Ազգային ժողովի լիազորությունների ժամկետի ավարտից ոչ շուտ, քան վաթսուն, և ոչ ուշ, քան հիսուն օր առաջ:

2. Ռազմական կամ արտակարգ դրության ժամանակ Ազգային ժողովի ընտրություն չի անցկացվում: Այս դեպքում Ազգային ժողովի հերթական ընտրությունն անցկացվում է ռազմական կամ արտակարգ դրության ավարտից ոչ շուտ, քան հիսուն, և ոչ ուշ, քան վաթսունհինգ օր հետո:

Հոդված 105.

Ազգային ժողովի խմբակցությունները

1. Խմբակցությունները նպաստում են Ազգային ժողովի քաղաքական կամքի ձևավորմանը:

2. Խմբակցության մեջ ընդգրկվում են միայն միևնույն կուսակցության կամ կուսակցությունների դաշինքի պատգամավորները:

Հոդված 120.

Արտակարգ դրությունը

1. Սահմանադրական կարգին սպառնացող անմիջական վտանգի դեպքում Կառավարությունը հայտարարում է արտակարգ դրություն, ձեռնարկում է իրավիճակից բխող միջոցառումներ և այդ մասին ուղերձով դիմում է ժողովրդին:

2. Արտակարգ դրություն հայտարարվելու դեպքում իրավունքի ուժով անհապաղ գումարվում է Ազգային ժողովի հատուկ նիստ:

3. Ազգային ժողովը կարող է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ վերացնել արտակարգ դրությունը կամ չեղյալ հայտարարել արտակարգ դրության իրավական ռեժիմով նախատեսված միջոցառումների իրականացումը:

4. Արտակարգ դրության իրավական ռեժիմը սահմանվում է օրենքով, որն ընդունվում է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ:

Անձնական ազատություն

Հոդված 26

3. Ազատությունից զրկված անձինք ունեն մարդասիրական վերաբերմունքի իրավունք:

Նայելով հավասարության տեսանկյունից ես համաձայն եմ այս կետի հետ։ Բոլոր մարդիկ արժանի են մարդասիրական վերաբերմունքի՝ նույնիսկ ազատազրկման դեպքում։

Մարդուն կարելի է ազատազրկել օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով։ Օրինակ՝

 1) անձը դատապարտվել է հանցագործություն կատարելու համար իրավասու դատարանի կողմից.

 2) անձը չի կատարել դատարանի՝ օրինական ուժի մեջ մտած կարգադրությունը.

3) օրենքով սահմանված որոշակի պարտականությունների կատարումն ապահովելու նպատակով.

 4) առկա է հանցագործություն կատարած լինելու հիմնավոր կասկած, կամ երբ դա անհրաժեշտ է անձի կողմից հանցագործության կատարումը կամ այն կատարելուց հետո նրա փախուստը կանխելու նպատակով.

 5) անչափահասին դաստիարակչական հսկողության հանձնելու կամ իրավասու այլ մարմին ներկայացնելու նպատակով.

 6) վարակիչ հիվանդությունների տարածումը կանխելու նպատակով կամ հոգեկան հիվանդ, գինեմոլ, թմրամոլ կամ թափառաշրջիկ անձանցից բխող  հասարակական վտանգը կանխելու նպատակով.

 7) Հայաստանի Հանրապետություն անձի անօրինական մուտքը կանխելու, նրան արտաքսելու կամ այլ պետության հանձնելու նպատակով։

Եթե 72 ժամում դատարանի որոշմամբ անձը չի կալանվում, ապա նա ազատվում է։ Մարդուն չի կարելի ազատությունից զրկել միայն այն պատճառով, որ ի վիճակի չէ կատարելու քաղաքացիաիրավական պարտավորությունները: Մարդուն չի կարելի խուզարկել այլ կերպ, քան օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով:

1959 թվականի երեխայի իրավունքների մասին հռչակագրի երեխաների նկատմամբ վերաբերմունքի 10 հիմնական սկզբունքները։

1. Սկզբունք 1

Երեխան պետք է ունենա սույն Հռչակագրում նշված բոլոր իրավունքները: Այս իրավունքները պետք է ճանաչվեն բոլոր երեխաների համար ՝ առանց որևէ բացառության և առանց տարբերակման կամ խտրականության ՝ ռասայի, մաշկի գույնի, սեռի, լեզվի, դավանանքի, քաղաքական կամ այլ կարծիքի, ազգային կամ սոցիալական ծագման, ունեցվածքի, ծննդյան կամ երեխայի նկատմամբ այլ հանգամանքների հիման վրա:

2. Սկզբունք 2

Երեխային պետք է օրենքով և այլ միջոցներով ապահովվի հատուկ պաշտպանություն, և հնարավորություններ և բարենպաստ պայմաններ, որոնք հնարավորություն կտան նրան զարգանալ ֆիզիկապես, մտավոր, բարոյապես, հոգևոր և սոցիալական առողջ և նորմալ ձևով և ազատության և արժանապատվության պայմաններում: Երեխայի լավագույն շահերը պետք է առաջնային ուշադրություն դարձնեն այդ նպատակով օրենքներ հրապարակելիս:

3. Սկզբունք 3

Երեխան ծննդյան օրվանից պետք է ունենա անուն և քաղաքացիության իրավունք:

4. Սկզբունք 4

Երեխան պետք է օգտվի սոցիալական ապահովության առավելություններից: Նա պետք է ունենա առողջ աճի և զարգացման իրավունք. Այդ նպատակով պետք է հատուկ խնամք և պաշտպանություն տրամադրվի ինչպես նրա, այնպես էլ նրա մոր համար `ներառյալ նախածննդյան և հետծննդյան համապատասխան խնամքը: Երեխան պետք է ունենա բավարար սնունդ, բնակարան, զվարճանք և առողջապահական խնամքի իրավունք:

5. Սկզբունք 5

Ֆիզիկապես, մտավոր կամ սոցիալական հաշմանդամություն ունեցող երեխային պետք է տրամադրվի հատուկ բուժում, կրթություն և խնամք, որն անհրաժեշտ է իր հատուկ վիճակի պատճառով:

6. Սկզբունք 6

Իր անհատականության լիարժեք և ներդաշնակ զարգացման համար երեխան կարիք ունի սիրո և փոխըմբռնման: Նա պետք է հնարավորության դեպքում մեծանա ծնողների խնամքի և պատասխանատվության ներքո և, ամեն դեպքում, սիրո և բարոյական և նյութական անվտանգության մթնոլորտում: փոքր երեխան չպետք է, բացառությամբ բացառիկ հանգամանքների, առանձնանա իր մորից: Հասարակությունը և պետական մարմինները պետք է պարտավոր լինեն հատուկ խնամել առանց ընտանիքի և երեխաների `առանց բավարար կենսամիջոցների: Ցանկալի է, որ բազմանդամ ընտանիքներին տրամադրվեն պետական կամ այլ երեխաների օժանդակ նպաստներ:

7. Սկզբունք 7

Երեխան իրավունք ունի կրթություն ստանալու, որը պետք է լինի անվճար և պարտադիր, գոնե նախնական փուլերում: Նրան պետք է տրվի այնպիսի կրթություն, որը կնպաստի նրա ընդհանուր մշակութային զարգացմանը և որի միջոցով նա կկարողանա հնարավորությունների հավասարության հիման վրա զարգացնել իր կարողություններն ու անձնական դատողությունը, ինչպես նաև բարոյական և սոցիալական պատասխանատվության զգացումը և դառնալ հասարակության պիտանի անդամ:

Երեխայի լավագույն շահերը պետք է լինեն առաջնորդող սկզբունքը նրանց համար, ովքեր պատասխանատու են իրենց կրթության և ուսուցման համար: Այս պատասխանատվությունը հիմնականում ընկնում է նրա ծնողների վրա:

Երեխային պետք է տրամադրվեն խաղերի և ժամանցի լիարժեք հնարավորություններ, որոնք ուղղված կլինեն կրթության հետապնդած նպատակներին: Հասարակությունը և պետական մարմինները պետք է ջանքեր գործադրեն խթանելու այս իրավունքը:

8. Սկզբունք 8

Երեխան, ամեն դեպքում, պետք է լինի նրանց մեջ, ովքեր առաջինն են ստանում պաշտպանություն և օգնություն:

9. Սկզբունք 9

Երեխան պետք է պաշտպանված լինի անտեսման, չարաշահման և շահագործման բոլոր ձևերից: Այն չպետք է վաճառվի որևէ ձևով:

Երեխային չպետք է աշխատի նախքան համապատասխան նվազագույն տարիքի հասնելը. Ոչ մի դեպքում նրան չպետք է վստահվի կամ թույլատրվի աշխատել կամ զբաղվել այն գործով, ինչը վնասակար կլինի նրա առողջության կամ կրթության համար, կամ կխոչընդոտի նրա ֆիզիկական, մտավոր կամ բարոյական զարգացմանը:

10. Սկզբունք 10

Երեխան պետք է խուսափի այնպիսի պրակտիկայից, որը կարող է խթանել ռասայական, կրոնական կամ խտրականության ցանկացած այլ ձև: Նա պետք է դաստիարակվի փոխըմբռնման, հանդուրժողականության, ժողովուրդների միջև բարեկամության, խաղաղության և համընդհանուր եղբայրության ոգով, ինչպես նաև լիարժեք գիտակցմամբ, որ իր էներգիան և կարողությունները պետք է նվիրվեն ծառայելուն ի շահ այլ մարդկանց:

Աշխարհում 13-ից 15 տարեկան աշակերտների կեսը՝ շուրջ 150 մլն. երեխա, ասել է, որ դպրոցում կամ դպրոցի տարածքում հասակակիցների կողմից բռնության է ենթարկվել․ սա փաստում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի վերջին զեկույցներից մեկը։ Երևույթը, որը «բուլինգ» անունն ունի, Հայաստանում ևս տարածված, սակայն չուսումնասիրված խնդիր է։

Բուլինգը կռվարար, բռնարար) անձի նկատմամբ կիրառվող ագրեսիվ վարքն է՝ հետապնդում, հոգեբանական տեռոր, ծեծ, հեգնանք, ծաղրանք, բամբասանքների տարածում: Այն կարող է տեղի ունենալ ցանկացած խմբում, բայց առավել վտանգավոր է դպրոցականների շրջանում:

Բուլինգը կարող է դրսևորվել ինչպես իրական կյանքում, այնպես էլ՝ առցանց: Կիբեր-բուլինգը տեղի է ունենում սոցիալական ցանցերի, SMS-ների, էլեկտրոնային փոստի կամ ցանկացած այլ առցանց հարթակների միջոցով:

Վիճակագրություն այն մասին, թե դպրոցում տարեկան քանի երեխա է հասակակցի կողմից բռնության ենթարկվում, Հայաստանում չկա։  Թեպետ խնդիրն առկա է, բայց այն հաճախ չի դիտարկվում որպես խնդիր, համարվում է  «բնականոն, նորմալ երևույթ», այդ պատճառով էլ հետազոտությունները, որոնք կչափեն բուլինգի տարածվածությունը, բացակայում են։ Փոխարենը կան թվեր, թե քանի անչափահաս է  բուլինգի ականատես եղել։

Ըստ այդմ՝ Հայաստանում երեխաների 38%-ը տեսել է՝ ինչպես են համայնքում երեխայի ծեծում, իսկ 35%-ը նվազագույնը 1–5 անգամ դպրոցում ծաղրանքի ականատես է եղել:  Սա նշանակում է, որ գրեթե յուրաքանչյուր երկրորդ երեխան դպրոցում ականատես է եղել բռնության:

Կան բուլինգի տարբեր տեսակներ․

• ֆիզիկական՝ հարվածել, թքել, հրմշտել, ուրիշի իրերին տիրանալ կամ ջարդել, միտումնավոր կամ կոպիտ շարժումներ կատարել, որոնք կարող են վնասել մարդու մարմինը կամ գույքը,
• բանավոր՝ ծաղրել, սպառնալ, պիտակավորել, անհարկի սեռական բնույթի մեկնաբանություններ անել,
• հոգեբանական կամ սոցիալական՝ դիտավորյալ խմբից վտարել, չընդունել, բամբասանքներ տարածել, վախեցնել, հասարակայնորեն վարկաբեկել,
• սեռական՝ հպումեր, հարձակումներ, բռնի գործողություններ և այլն,
• կիբեր՝ նվաստացումներ կամ կիբերսադրանք՝ տեքստային հաղորդագրություններ, սպառնալիքներ, անպարկեշտ նկարներ վիրավորական նյութեր ուղարկելը կամ տարածելը ինտերնետի կամ այլ տեխնոլոգիաների միջոցով:

Հայաստանում բուլինգի դրսևորման հիմքում ընկած է կարծրատիպային  մտածելակերպը, իրենցից տարբերվողների նկատմամբ անհանդուրժողականությունը, յուրահատուկ արտաքին տեսքը, այսպես կոչված «կանոններից» շեղումը,  սեռական կողմնորոշումը, ընտանիքի սոցիալական ծանր պայմանները,  իրավագիտակցության ցածր մակարդակը և այլն։

Ընդհանուր տեղեկություններ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի լրիվ անվանումն ՝ Միավորված ազգերիկրթական, գիտական և մշակութային կազմակերպություն: Այն ՄԱԿ – ի մասնագիտացված գործակալություն է, որը հիմնադրվել է Փարիզում: Կազմակերպության հռչակած նպատակն է նպաստել խաղաղության և անվտանգության պահպանմանը զարկ տալով միջազգային համագործակցությանը կրթության, գիտության և մշակույթի բնագավառներում բարեփոխումների իրականացման միջոցով։ Այն նպատակ ունի Միավորված ազգերի կազմակերպության կանոնադրությամբ հռչակված հիմնարար ազատությունների հետ մեկտեղ մեծացնել համընդհանուր հարգանքը արդարության, օրենքի ուժի, մարդու իրավունքների նկատմամբ: ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ն հանդիսանում է Ազգերի լիգայի Ինտելեկտուալ համագործակցության միջազգային կոմիտեի իրավահաջորդը։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ն ունի 193 անդամ երկիր և 11 ասոցացված երկիր։ Նրա ոլորտային օֆիսների մեծ մասը գործում են խմբակային՝ ընդգրկելով երեք կամ ավելի պետություններ․ գոյություն ունեն նաև ազգային և տարածաշրջանային գրասենյակներ։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ն ունի 3 հիմնական մարմին. «Գլխավոր կոնֆերանս», որը կազմակերպության որոշում կայացնող գերագույն ղեկավար մարմինն է, «Գործադիր խորհուրդ», որն իր նշանակությամբ կազմակերպության երկրորդ ղեկավար մարմինն է, և «Քարտուղարություն», որը կազմակերպության գործադիր մարմինն է։ Քարտուղարության կազմում են գտնվում գլխավոր տնօրենը և վերջինիս կողմից նշանակվող անձնակազմը: Կազմակերպության գլխավոր տնօրենը նշանակվում է Գլխավոր կոնֆերանսի կողմից` Գործադիր խորհրդի առաջարկությամբ: Պաշտոնավարման ժամկետը 4 տարի է:
 

Հայաստանի համագործակցությունը ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հետ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ն ՄԱԿ-ի միակ մասնագիտացված գործակալությունն է, որն ունի Ազգային հանձնաժողովների համակարգ: Նրանք ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործընկերներն են անդամ երկրներում: Նրանք կարող են ունենալ տարբեր կառուցվածք և գտնվել տարբեր գերատեսչությունների ենթակայության ներքո` կախված տվյալ երկրի ուրույն խնդիրներից: ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի հետ աշխատանքները համակարգում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի Հայաստանի ազգային հանձնաժողովը: Հանձնաժողովը ստեղծվել է 1992 թ. հոկտեմբերի 10-ին: Հանձնաժողովի նախագահն է ՀՀ արտաքին գործերի նախարարը, գլխավոր քարտուղարը` ԱԳ նախարարության աշխատակազմի Միջազգային կազմակերպությունների վարչության պետը: 

Հայաստանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ին կանոնավոր կերպով վճարում է իր անդամավճարը:
2017 թվականի համար այն կազմել է 8,001 եվրո և 10,081 ԱՄՆ դոլար:

Հայաստանը ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի 2-րդ (Արևելաեվրոպական երկրների) տարածաշրջանային և ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի ֆրանկոֆոն երկրների խմբերի անդամ է: 
 

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կոնվենցիաներով սահմանված ցանկերում ընդգրկված հայտեր

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված մշակութային արժեքները և վայրերը պատկանում են աշխարհի բոլոր ժողովուրդներին` անկախ դրանց գտնվելու վայրից: Այդ ցանկում  ընդգրկված են մարդկության համար առավել մեծ արժեք ներկայացնող հուշարձանները և հուշահամալիրները: Յուրաքանչյուր պետություն կարող է հայտ ներկայացնել միայն այն մշակութային արժեքի և/կամ վայրի համար, որը գտնվում է իր սահմաններում:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում Հայաստանը ներկայացված է հետևյալ տարրերով.

«Դուդուկի երաժշտությունը» (2008 թ.), 

«Հայկական խաչքարի արվեստը. խաչքարի խորհուրդը և խաչքարագործությունը» (2010 թ.), 

«Սասնա ծռեր կամ Սասունցի Դավիթ» էպոսի կատարողական դրսևորումները» (2012 թ.),

«Լավաշ. ավանդական հացի պատրաստումը, նշանակությունը և մշակութային դրսևորումները Հայաստանում» (2014 թ.)

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի ծրագրերը

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի շրջանակներում իրականացվում են բազմաթիվ ծրագրեր: ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի ծրագրերը ֆինանսավորվում են ինչպես կանոնավոր բյուջեից, այնպես էլ արտաբյուջետային աղբյուրներից:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի «Աշխարհի հիշողություն» ծրագիրն արտացոլում է լեզուների, մշակույթների և ժողովուրդների բազմազանությունը: Ծրագրի նպատակն է կանխել աշխարհում գոյություն ունեցող արխիվների և գրադարանների արժեքավոր հավաքածուների կորուստն առանց հետքի և նպաստել դրանց լայն տարածմանը: Ծրագրի շրջանակներում գոյություն ունի Աշխարհի հիշողության ՅՈՒՆԵՍԿՕ – ի միջազգային ռեգիստր: Այն իրենից ներկայացնում է փաստագրական ժառանգության ցուցակ, որի մեջ ընդգրկված են այն փաստաթղթերը, ձեռագրերը, տեսա – հնչյունային նյութերն ու գրադարանային հավաքածուները և արխիվները, որոնք ճանաչվել են որպես բացառիկ նշանակություն ունեցող արժեքների մարմնավորում և պետք է վկայագրվեն ու պահպանվեն ամբողջ աշխարհի մարդկության համար: Ռեգիստրում իրենց տեղն են գտել հայկական երեք փաստագրական ժառանգության նմուշներ.

Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանի հին ձեռագրերի հավաքածու (1997 թ.),

Բյուրականի առաջին ուսումնասիրություն կամ Աստղագետ Բենիամին Մարգարյանի գալակտիկաների մասին ուսումնասիրություն (2011 թ.),

Կոմպոզիտոր Արամ Խաչատրյանի ձեռագիր նոտաների և կինոերաժշտության հավաքածու (2013 թ.):